Melkvee heeft veel en goed drinkwater nodig.
Wist u dat bij de gemiddelde veehouder, die uitsluitend leidingwater gebruikt 70% van de totale afname vee-drinkwater is? En weet u hoeveel euro dat kost? Slootwater is gratis!
Volgens de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) is tijdig en voldoende drinken voor een melkkoe op een zomerse dag misschien wel belangrijker dan goed grazen.
Een melkkoe heeft normaliter al 4 a 5 maal de hoeveelheid water nodig als dat ze melk geeft. Neemt ze minder water op omdat het bijvoorbeeld niet zo lekker is dan merkt de veehouder dat aan de melkgift.
Onderzoek heeft verder uitgewezen dat ze gemiddeld 40% van de vochtbehoefte opneemt direct na het melken in de stal, 20% uit nat gras (s’- morgens is het gras nog lang nat) en dan nog 40 % drinkt van aanvullend water, vooral overdag. Gemiddeld is dat 40 a 50 liter. Maar met warm weer kan dat best 80 liter zijn.
Het is dus erg belangrijk dat uw koeien in de wei geschikt drinkwater krijgen. En dat het in voldoende hoeveelheid beschikbaar is.
Er zijn meerdere redenen om de koeien niet zelf uit de sloot te laten drinken. Niet alleen is er het risico dat koeien te water raken of dat de walkanten worden verwoest, maar vooral vanuit het oogpunt van de waterkwaliteit. Immers, niet alle sloten rondom een weiland zijn overal even geschikt voor drenken.
Het is verstandig om met de drinkwagen de beste plekken te kiezen; vooral “daar’ waar volop water staat. En dan is het de kunst om “daar” het betere water “te winnen”.
Dat gaat niet vanzelf. Het is niet moeilijk maar wel iets meer dan alleen maar pompen van A naar B.
We gaan dat verder op deze pagina aantonen met een filter- bezink proefje.
Hoe men de kwaliteit van het slootwater zou kunnen beoordelen:
Slootwater is er in zeer uiteenlopende kwaliteit. Om het beste water te selecteren willen we snel en op eenvoudige wijze de kwaliteit beoordelen:
Voor een praktische, visuele beoordeling van slootwater-kwaliteit kunnen we een aantal belangrijke details wegen; bijvoorbeeld:
-Sloten met grotendeels stilstaand water en sloten waar het water niet vaak stil staat (dus veelal stroomt, “watervoerende stromen” )
-Sloten met en zonder begroeiing aan de walkant (bomen en struiken)
-Sloten met harde bodem (minder dan 5 cm slib) , sloten met minder harde bodem (meer dan 5 cm maar minder dan 10 cm) en sloten met zachte bodem (meer dan 20 cm slib).
-Diepe of ondiepe sloten. ( globaal: een diepe sloot is meer dan 1 meter boven slib; ondiep is minder dan 50 cm boven slib)
-Brede of smalle sloten. (breed is waar je niet over heen kunt springen)
Verder is de steilheid van de walkant en de grondslag van belang (veen, klei, zand of een mengsel)
Ook het jaargetijde, de temperatuur van het water en recente regenval (het weer van de afgelopen periode) zijn van invloed.
De waterkwaliteit zouden we dan als volgt kunnen indelen:
A: Doorzichtigheid. (In principe hoe helderder hoe beter de kwaliteit is; maar niet altijd !!)
Goed doorzichtig water ( vingers aan hand zijn ook op 1 mtr diepte nog goed te tellen) tot slecht doorzichtig water (vingers aan hand zijn op minder dan 20 cm niet meer duidelijk zichtbaar).
Van belang is ook de oorzaak van de vertroebeling. Wanneer er struiken en bomen aan de sloot staan is het water bijvoorbeeld zwart van rottende bladeren. Na bezinken kan dit voor koeien goed drinkbaar zijn.
Ook komt veel voor dat het water wat geel-bruinig is en ook na lange bezinktijd niet helderder wordt. Dit is vaak het gevolg van fijn zand in combinatie met ijzer.
B:Mate van organisch leven op het wateroppervlak.
Wanneer er veel leven op en in het water kan worden waargenomen is dat in principe een teken van schoon, gezond, evenwichtig (ph en zuurstof) water. We zien graag Libelle en haar larven, Waterspin, Schaatsenrijder, Haftelarve, Schrijvertje, Kokerjuffer, Watervlo, Poelslak, Posthoornslak, Zoetwaterpissebed. Maar sommige diertjes en plantjes zien we liever niet; hun aanwezigheid geeft juist aan dat er geen goed evenwicht is, dat zijn: bloedzuiger, ruggezwemmer, tubifex en als de kwaliteit twijfelachtig is zien we Eenoogkreeftje, Larve van steekmug, Rattestaartlarve en Geelgerande watertor.
Let op bij waarneming van dieren uit verschillende rijtjes : sommige van de aangegeven diertjes kunnen prima in vies en schoon water leven; andersom kan niet. Bijvoorbeeld een waterspin en een bloedzuiger betekent schoon water anders zou de waterspin niet kunnen leven.
Veel kroos, maar vooral algen op het water is niet goed. Deze nemen (‘s-nachts) teveel zuurstof op en daardoor sterft alle andere leven. (de vissen en watervlooien stikken)
Zuurstof arm of zuurstof loos water is zelfs gevaarlijk als veedrinkwater. De kans is dan groot dat er door afbraakprocessen giftige stoffen worden gevormd. Dit is ook een risico bij (te grote) drinkbakken waar het bezonken slib niet tijdig uit verwijderd wordt.
Als er vissen of kikkers in de sloot leven is het bijna altijd goed drinkwater voor vee.
C: Gebiedsindeling van de sloot; risico klasse.
Bacteriologische risico’s doen zich meestal regionaal en alleen in bepaalde maanden voor. Zo zijn er bepaalde risico gebieden voor Salmonella en voor Blauw-alg. Daar zijn kennelijk meer besmette dieren of andere bronnen die op hun beurt de besmetting doorgeven.
Ook zijn stedelijke gebieden verdacht als het gaat om E-coli, in combinatie (soms in de omgeving van het lozingspunt van afvalwater zuiverings-installaties) met zuurstofloos water.
En natuurlijk zijn er extra risico’s als er plaatselijk veel regen is gevallen en er riool-overstorten naar het oppervlaktewater zijn geweest en deze binnen het betreffende stroomgebied vallen.
Bekend is ook het risico dat speelt bij weide-gang in een regio waar overwegend akkerbouw plaats vindt. Daar moet men rekening houden met de aanwezigheid van bestrijdingsmiddelen in het slootwater.
Veel informatie over de kwaliteit van (sloot) water is ook te vinden op www.clm.nl
Beoordeling van slootwater door GD:
De GD is in Nederland de belangrijkste autoriteit op dit gebied. Zij adviseren over de kwaliteit van vee-drinkwater.
Samen met LTO Nederland is voor beoordeling van de bruikbaarheid een eenvoudige “doe het zelf test sloot- en oppervlaktewater” gemaakt. Klik http://horses.nl/artikelen/test-zelf-de-kwaliteit-van-het-slootwater-van-je-paard/
De beste verbetering: “Klaren” ( Filtreren , bezinken en bezinksel verwijderen)
Goed filtreren en bezinken levert vaak de grootste bijdrage in verbetering van het slootwater.
Dat kunnen we visueel maken met water van de hierna beschreven “slechte sloot”:
Het water in deze flesjes is getapt uit een sloot met veel kroos en begroeiing, waaronder lisdodde, met een zandige bodem, ongeveer 30 cm waterdiepte en met veel slib (meer dan 20 cm). De sloot heeft aan beide zijden grasland en een steile walkant met elzenbomen. Er was geen wind en er was geen stroming van betekenis. Het had kort geleden wel behoorlijk geregend.
Het monster is na wegduwen van het kroos voorzichtig (weinig beroering) genomen.
Een koe zou het zo ook als drinkwater binnenkrijgen !!
Wat opvalt is dat na filtreren de bovenstaande drijf-laag praktisch geheel weg is. De drijflaag, die bestond uit afgestorven planten, afgestorven insecten(resten), vervuiling enz bevat in verhouding veel schimmels, gisten en virussen. De meeste micro-organismen zijn “aeroob’ (leven in of met zuurstof) en zijn dus met het filtreren weggehaald.
Het gefilterde monster ziet er direct veel beter uit, maar na 10 minuten ligt ook in dat water, wat minder, maar duidelijk toch bezinksel op de bodem.
Bij bezinken speelt de zwaartekracht op de vuildeeltjes een grote rol. Door de stroomsnelheid voldoende te verlagen zakken deeltjes naar de bodem.
In het bezinksel zitten chemische stoffen als zware metalen, mest, rottende bladeren en veel bacterien die geen zuurstof behoeven. Dit zijn vooral de ziekteverwekkende bacterien die vaak ook stank-veroorzaken (gasvormen) door chemische omzettingen.
Na goed filtreren, goed bezinken en bezinksel afvoeren zijn we de meeste micro-organismen, gasvormend slib en dus veel risico’s kwijt.
Het onderstaande plaatje laat een testje met drie “dip-slide’s ” zien.
U ziet hier resp. van links naar rechts: – de bacterie-kolonies van water uit de sloot, -van water boven uit de drinkwagen en van water onderuit de drinkwagen.
Duidelijk is het verschil te zien. Het beste water zit dus inderdaad bovenin de drinkwagen!
Optimaal filtreren en bezinken zijn uitvoerbare en goedkope acties die het slootwater in de meeste gevallen al prima geschikt maken als vee-drinkwater.
En dat is precies wat onze veedrinkwagen in elk geval ook voor u kan doen: Optimaal filtreren en bezinken.
Extra water- behandelingen, die eventueel uitgevoerd zouden kunnen worden, zijn:
–Actief kool-filtratie. Actief kool verbetert smaak en geur door absorberen van olie, zware metalen, residuen van genees- en bestrijdingsmiddelen. Maakt het water dus lekkerder en gezonder.
–UVC behandeling. De mogelijke invulling is divers; in prijs ook zeer uiteenlopend.
Indien het water voldoende transmissie heeft (helder, schoon water met weinig ijzer) dan worden praktisch alle bacterien gedood (99,9%)
Bekend en overal te koop zijn de UVC filters voor visvijvers. Deze kunnen het water goed (bacterien- en algen vrij) houden uitgaande van een goede start (hoge transmissie).
Bij minder goede transmissie moet snel meer geinvesteerd worden voor eenzelfde resultaat. (bekijk het leerzame filmpje via http:\\www. purion.de)
Het risico op dier-ziekten, maar ook de risico’s op ziekten die van dier op mens worden overgebracht wordt daarmee kleiner (bijvoorbeeld de ziekte van Weil, Q koorts, Melkerskoorts).
–Doseren van middelen. Dit zou bijvoorbeeld een desinfectiemiddel kunnen zijn als H2O2 om kiemgetallen te verlagen.
–Extra vuilfilter. Deze kan worden ingezet als er deeltjes verwijderd moeten worden die slecht of niet snel genoeg bezinken, om meer transmissie te krijgen voor UVC toepassing of om een actief kool-filter te sparen.
Wanneer u onze basis installatie goed inzet op die plekken in uw weiland waarvoor u van jaar op jaar iets extra aandacht heeft en enige moeite doet voor een “gezond stukje sloot” zijn bovenstaande behandelingen niet direct nodig voor kwalitatief goed vee-drinkwater.